У пакоі звычайнай вясковай хаты было ўтульна і ціха. Толькі няспынна цікаў гадзіннік, адлічваў нястрыманы час. А за вакном напаўняла цяплом наваколле вясна. Радаваўся вясне чалавек, які пражыў доўгае жыццё, шмат пабачыў. І гора, і радасць спазнаў тут, на сваёй роднай зямельцы. Фёдар Сцяпанавіч Тузікаў, ветэран працы, удзельнік Вялікай Айчыннай вайны, нарадзіўся ў Вуглянах у 1926 годзе і пражыў у вёсцы ўсё жыццё.

У пакоі звычайнай вясковай хаты было ўтульна і ціха. Толькі няспынна цікаў гадзіннік, адлічваў нястрыманы час. А за вакном напаўняла цяплом наваколле вясна. Радаваўся вясне чалавек, які пражыў доўгае жыццё, шмат пабачыў. І гора, і радасць спазнаў тут, на сваёй роднай зямельцы. Фёдар Сцяпанавіч Тузікаў, ветэран працы, удзельнік Вялікай Айчыннай вайны, нарадзіўся ў Вуглянах у 1926 годзе і пражыў у вёсцы ўсё жыццё.
–Гэта ўжо восемдзесят восьмая вясна ў маім жыцці, — пачаў Фёдар Сцяпанавіч свае ўспаміны, — Вось колькі па зямлі адхадзіў. А цяпер, — у голасе ветэрана адчуваліся сум і боль, — пакідаю родную вёску, еду ў Мінск да дзяцей. Вось нявестка за мной прыехала адразу, калі даведалася, што ў бальніцу трапіў у чарговы раз. Фёдар Сцяпанавіч замоўк, нешта абдумваючы, цяжка было гаварыць. Ды і я не спяшалася задаваць пытанні, ведаючы, разумеючы; яму не хочацца думаць аб тым, што прыйдзецца пакінуць родныя мясціны. А Фёдар Сцяпанавіч, саўладаўшы з думкамі, пачаў гаварыць далей:
–Пусцеюць Вугляны, адны пенсіянеры засталіся тут. А раней вялікая вёска наша была, моладзі шмат. У сям’і маіх бацькоў было трое дзяцей: два браты і сястра. Я — сярэдні з іх. Мы ўжо някепска жылі перад вайной, бацькі ў калгас запісаліся. Я закончыў пачатковую школу ў Вуглянах, а ў 1941 годзе сёмы клас у Кручы. Добра памятаю ня-дзельны дзень 22 чэрвеня. Пра тое, што пачалася вайна, мы даведаліся толькі ўвечары. У аддаленую вёску, дзе не было тэлефонаў і радыё, навіны даходзілі не хутка. Памятаю, сядзеў я на лавачцы ля двара, як анямелы, думаў аб тым, што адбылося. Усе мары аб будучым сышлі на крах. Ніхто з людзей не мог ведаць, ці будзе заўтра жывы.
Тыдні праз два, на пачатку ліпеня, праз Вугляны праехалі немцы. Я налічыў дваццаць машын і тры матацыклы. Ворагі кіравалі на Круглае і не спыняліся ў нашай вёсцы. Відаць, гэта была нямецкая разведка. Следам за ёю пайшла пяхота. Немцаў было многа, яны зрабілі ў вёсцы прывал, запасаліся харчамі, нахапаліся сала, яек, палавілі курэй.
Пацягнуліся дні жыцця пад акупацыяй. У суседніх лясах з’яўляліся партызанскія атрады. Партызаны прыходзілі ў вёску, вяскоўцы наладж-валі сувязь з ляснымі змагарамі, дапамагалі ім у барацьбе з ворагам.
Не засталася ў баку ад вялікай справы і сям’я Тузікавых. А пятнаццацігадовы Фёдар стаў сувязным 28 атрада брыгады С. Жуніна, выведваў нямецкія сакрэты, перадаваў іх партызанам. У сакавіку 1944 года хлопца залічылі ў атрад. І хаця да вызвалення Беларусі заставалася ўжо не так шмат часу, Фёдар паспеў паўдзельнічаць у многіх баявых аперацыях. Смелага, кемлівага юнака паважалі ў атрадзе.
–Перад самым вызваленнем я разам з баявымі сябрамі стаяў у дазоры на ахове лагера, — успамінае былы партызан. — Калі даведаліся, што па шляху ідуць нашы часці, атрад пайшоў ім насустрач. Трапілі пад нямецкі абстрэл, але палажылі ўсіх фрыцаў у тым баі. Пад Бабром уліліся ў рады Чырвонай Арміі. Я трапіў спачатку ў Буйнічы, а ўжо адтуль у вучэбнае падраздзяленне ў Мінск. Адтуль накіравалі нас у мінёрную часць. Амаль год удзельнічалі ў размініраванні на тэрыторыі Віцебскай вобласці.
Закончылася вайна, прагрымелі над светам пераможныя залпы. А Фёдар працягваў служыць у асобным стралковым узводзе, які дыслацыраваўся пад г. Маладзечна.
–Былі мы ў поўнай баявой гатоўнасці, і вайна для нас яшчэ працягвалася, — расказвае ветэран. — Змагаліся з бандамі, якія аселі па лясах у пасляваенны час. Бандыты забівалі актывістаў, учынялі напады на мірнае насельніцтва. І мы часта знаходзі-ліся на валасок ад смерці.
Вярнуўся я на радзіму, у Вугляны, у 1952 годзе. Прыехалі разам з жонкай Верай, якая была родам з вёскі Ахімкавічы.
Уладкаваўся Фёдар на працу ў майстэрні МТС, працаваў зваршчыкам, слесарам. А пасля стаў брыга-дзірам трактарнай брыгады. Працаваў і інжынерам па працаёмкіх працэсах у жывёлагадоўлі. Атрымаў заслужаныя ўзнагароды. Захоўваецца ў Фёдара Сцяпанавіча і ордэн Айчыннай вайны, які атрымаў у 1985 годзе. Разам з Верай Цімафееўнай, якой, на жаль, няма ў жывых, выгадавалі сына Мікалая і дачку Наташу, якія жывуць цяпер у Мінску. Мае Фёдар Сцяпанавіч чацвёра ўнукаў і пяцёра праўнукаў.
Жыццё працягваецца. Узыходзяць над хатамі мірныя ранкі.
Ёсць у тым вялікая заслуга і Фёдара Сцяпанавіча. А ён моліць Бога, каб так было заўсёды: ціха і мірна на зямлі.
С. ВАРАПАЕВА.