Непрыкметна мінае час, і ўжо хутка 70 гадоў адлічым мы з той пары, калі прагрымелі над светам першыя салюты Вялікай Перамогі. Выраслі ўнукі, праўнукі тых, хто змагаўся за светлы май на зямлі.

Непрыкметна мінае час, і ўжо хутка 70 гадоў адлічым мы з той пары, калі прагрымелі над светам першыя салюты Вялікай Перамогі. Выраслі ўнукі, праўнукі тых, хто змагаўся за светлы май на зямлі.
А што ведаюць цяперашнія дзеці аб той самай жорсткай и кровапралітнай вайне, як яны працягваюць зберагаць святую памяць, перададзеную ў спадчыну?
— Іменна галоўнай мэтай правядзення ўрока памяці з вучнямі 8 класа Філатаўскага НПК і стала тое, каб паказаць вучням усенародны характар барацьбы з нямецка-фашысцкімі захопнікамі, — патлумачыла іх класны кіраўнік, настаўніца беларускай мовы і літаратуры Галіна Іванаўна Матошка, — выхаваць у падрастаючага пакалення пачуццё патрыятызму. Мы робім гэта на прыкладзе барацьбы з ворагам у гады вайны ў роднай вёсцы Філатава. Вучні павінны добра ведаць пра падзеі таго часу, якія адбываліся ў іх мясцовасці. Кожная беларуская вёсачка мае сваё гераічнае мінулае, і наша Філатава – не выключэнне. За вёскай знаходзяцца лясы, па якіх былі пракладзены партызанскія сцежкі.
Урок памяці праходзіў па некалькіх накірунках. Спачатку прагарталі старонкі кнігі С. Жуніна “Ад Дняпра да Буга” і знайшлі ў ёй апісанне падзей, якія і тычацца іменна вёскі Філатава і бліжайшых да яе мясцін.
Потым успаміналі расказы тых людзей, якім давялося перажыць вайну ў вёсцы.
У восьмым класе вучыца дзяўчынка Ксенія Нікіціна, праўнучка Эміліі Адамаўны Грудзіна, якую напаткаў нялёгкі лёс. У гады вайны ёй было шаснаццаць і яна часта ўспамінала, як хаваліся ад ворагаў, як плакалі, галасілі, уцякаючы ў лес пад час аблавы на моладзь. Ксенія на ўроку памяці ў класе і падзялілася ўспамінамі бабулі. Дзяўчынка добра ведае, што яе роднае Філатава ўваходзіць у спіс тых 9000 беларускіх вёсак, якіх дашчэнту спалілі фашысты ў вайну. У жніўні 1943 года гітлераўцы спалілі 51 двор, загубілі 5 жыхароў. Пасля вайны, на шчасце, вёска адбудавалася.
А Эмілія Адамаўна казала, што тады магло загінуць значна больш людзей, а выратаваў усіх адзін чалавек, выратавай цаной свайго жыцця.
Немцы са станцыі Трацылава па суседніх вёсках часта ездзілі на веласіпедах. І ў той раз, калі яны накіроўваліся на “чарговае паляванне”, партызаны ўчынілі ворагам засаду і перабілі ўсіх. Аднекуль немцы даведаліся пра тое, што група рухаецца па полі недалёка ад Філатава, партызанам паведаміў чалавек з Філатава. Мірных жыхароў сагналі ў цэнтр вёскі да мясцовай крамы, устанавілі кулямёт…
–Хто ведае пра партызан, хто расказаў партызанам пра тое, што па полю едзе група нямецкіх веласіпедыстаў, хай зробіць два крокі наперад, — крычаў злосна паліцай, выконваючы загад германцаў. – Інакш усе будуць расстраляны. Лічу да трох. І тады з натоўпу выйшаў стары Даніла Панкрацьеў: “Я расказаў партызанам, — прамовіў ён”. Вось так цаной свайго ўласнага жыцця ён уратаваў вяскоўцаў. Ворагі загубілі Данілу Панкрацьева. Але яны ўсе больш і больш не мелі спакою ад народных мсціўцаў. Немцы панічна баяліся партызан.
Партызанскімі сцежкамі прайшоў і ўраджэнец суседняй вёскі Варгуцьева Іосіф Ігнатавіч Мачульскі. Яго няма ўжо ў жывых, але засталіся ўспаміны, якія пакінуў нашчадкам.
–Вайна мінула, — працягвала гаварыць Галіна Іванаўна, — 70 год ужо сплывае ў вечнасць, а рэха мінулага адгукаецца ў сэрцах. Нясуць удзячныя нашчадкі кветкі да помніка Герою Савецкага Саюза С.А. Лавянецкаму. Ён, ураджэнец вёскі Філатава, вызначыўся ў баі супраць гітлераўскіх захопнікаў на тэрыторыі Венгрыі ў 1944 г. Там і загінуў. Нясуць кветкі і да абеліска ў скверы ля школы, дзе ўшанавана памяць 262 землякоў, якія загінулі на франтах і ў партызанскай барацьбе.
Наведваюцца валанцёры ў госці да ветэрана Вялікай Айчыннай вайны, франтавіка, заслужанага настаўніка В. Д. Еўдакіменкі. Васілю Дзмітрыевічу ў мінулым сакавіку споўнілася 95 гадоў, але мае ён яшчэ светлую памяць і многае можа расказаць.
Памяць нам патрэбна для таго, каб вайна ніколі не паўтарылася, каб ведалі, якой цаной заваяваны мір на Зямлі.
І верыцца, што гэты ўрок памяці, праведзены настаў-ніцай у школе, будзе мець свой працяг у сэрцах тых, хто прыгарнуўся да яе, гэтай горкай памяці вайны.
С. ВАРАПАЕВА.